Boortoren bezet in Warffum
Op 25 januari 1977 werd vlak boven Warffum een boortoren van de Nederlandse Aardolie Maatschappij bezet. Atoomtegenstanders vermoedden indertijd dat de NAM vanuit een proefboorlocatie in Warffum onderzoek deed naar opslagmogelijkheden voor radioactief afval in de zoutkoepels onder Pieterburen, een kilometer of acht westwaarts. Vijf actievoerders klommen met proviand voor een dagenlang verblijf in de 34 meter hoge boortoren, tot stomme verbazing van de NAM-werknemers en de plaatselijke autoriteiten. In het Provinciehuis in Groningen werd een crisiscentrum opgericht onder leiding van Commissaris van de Koningin Toxopeus. “Voor vijf mensen met vreedzame bedoelingen in een boortoren tuigen ze de boel wel heel erg op”, schamperden de actievoerders.
Jaren geleden sprak ik oud-burgemeester Ayolt Kloosterboer van Warffum over de actie in de boortoren. De toen 96 jaar (en vier jaar later op honderdjarige leeftijd overleden) Kloosterboer herinnerde zich de actie nog als de dag van gisteren. Zo vaak was er tenslotte niet zoiets aan de hand in het 2500 inwoners tellende dorp. Hij vertelde me over de risico’s, die de actievoerders hadden gelopen. Ze wisten bijvoorbeeld niet dat de NAM elk moment op twee kilometer oer het aardoppervlak het gas kon bereiken, vertelde Kloosterboer. “Als het boorgat dan niet op tijd zou worden toegedekt bestond er een gevaar op een zogenaamde blow out, waarbij gas aan het aardoppervlak komt”, aldus Kloosterboer. Dat was de reden dat het crisisteam de actie zo snel mogelijk wilde beëindigen. Of de arbeiders van de NAM zich van dat gevaar bewust waren valt te betwijfelen als je op prachtige oude filmpjes ziet hoe ze naast het boorgat staan te roken.
In Groningen werd enkele uren na het begin van de actie besloten om de bezetters met een brandspuit uit de boortoren te jagen. Kloosterboer weigerde dat bevel op te volgen. Hij wist dat dat met de kou en de snijdende wind op een smalle, 34 meter hoge toren te gevaarlijk was. Ter plekke werd op zijn initiatief een hoogwerker in elkaar gelast, waarmee de bezetters in de loop van de avond naar beneden werden gehaald. Toen Kloosterboer ’s avonds bij het crisiscentrum in Groningen verscheen begroette Commissaris van de Koning Toxopeus hem met de woorden “daar is de man die mijn bevel niet heeft opgevolgd”. Kloosterboer antwoordde dat het wél goed was afgelopen, waarop Toxopeus hem feliciteerde en zei dat hij het goed had gedaan.
De boortorenbezetters werden de volgende ochtend vrijgelaten. Dezelfde dag bereikte de NAM het gas onder Warffum. Volgens Kloosterboer had het slecht kunnen aflopen als dat tijdens de bezetting was gebeurd. De actievoerders waren zich daarvan niet bewust. Zevenenveertig jaar later wordt er nog steeds gas gewonnen uit de Warffumer put. Huh, hoor ik u denken, de gaswinning in Groningen is toch gestaakt? Het Warffumer gasveld is één van de 17 (!) kleine gasvelden in Groningen, die buiten de met veel poeha en PR gecommuniceerde gaswinningsbesluiten vallen. Niks gaskraan dicht. Er zijn zelfs signalen dat de NAM binnenkort een procedure opstart om de termijn voor het Winningsplan met een paar jaar te verlengen.
Erik de Graaf
PS: Gerben Veenstra maakte de twee foto’s van de demonstratie tegen de gaswinning in Warffum in april 2017.
