Vermaak op Rottumeroog, 1914-1918
Tijdens Usquert Monumentaal op 10 en 11 september 2022 presenteerde Theatergroep Het Verhalen Cabinet uit Usquert een muzikale en vermakelijke voorstelling over de noordelijkste wachtpost van Nederland in de Eerste Wereldoorlog. Met zang, muziek en goochelarij werd de wonderbaarlijke reis van drie artiesten van Rotterdam naar Rottumeroog en hun verblijf op het eiland naverteld (2022).
In de zomer van 1914 brak de Eerste Wereldoorlog uit. Na de moord op de Oostenrijkse kroonprins Franz-Ferdinand verklaarde Oostenrijk-Hongarije de oorlog aan Servië. Een kettingreactie leidde tot strijd in heel Europa. Duitsland viel Frankrijk aan via België en Luxemburg. Engeland en Rusland verklaarden Duitsland de oorlog. Vier jaar lang was er oorlog in heel Europa.
Heel Europa? Nee. Nederland was neutraal, maar bereidde zich voor op wat komen ging. Op de laatste dag van juli 1914 riep het Ministerie van Oorlog alle verlof van zee- en landmacht van alle lichtingen op om zich de volgende dag bij hun onderdeel te melden. Tweehonderdduizend soldaten werden rondom Nederland gestationeerd om de grenzen te bewaken. Ook langs de noordelijke Waddenzeekust werden de militaire tenten opgeslagen. Van Den Helder tot Nieuwe Statenzijl. De noordelijkste wachtpost kwam op Rottumeroog.
Overal in het land namen mannen op 1 augustus 1914 afscheid van familie en vrienden om zich bij de troepen te melden. Het Regiment Infanterie uit Harderwijk reisde met de trein naar Groningen en Usquert. Vandaar werd met volle bepakking naar Noordpolderzijl gemarcheerd, waar het schip de Theda van voogd Toxopeus wachtte voor de overtocht naar Rottumeroog. “Rottumeroog? Een zandhoop met één huis”. De gemobiliseerde soldaten vroegen zich af wat daar te verdedigen viel.
De gemobiliseerde soldaten vroegen zich af wat er op Rottumeroog te bewaken viel. Daar kwamen ze snel achter. Vanaf het eiland zagen ze de boulevard van het Duitse eiland Borkum, waar veel marine was gestationeerd. Tussen Rottumeroog en Borkum lagen internationale territoriale wateren. Er voeren oorlogsschepen voorbij, er spoelden zeemijnen aan er vlogen ’s ochtends Zeppelins boven Rottumeroog langs naar Engeland om ‘s avonds weer terug te keren naar Duitsland. In november 1914 zagen de soldaten vanaf het strand hoe een Engelse duikboot een Duitse torpedoboot tot zinken brengt. De loopgraven waren ver weg, maar de oorlog was dichterbij dan gedacht.
Het bewaken van de grenzen betekende veel wachten. In het hele land was er veel verveling op de wachtposten. Het Ministerie van Oorlog huurde artiesten in om de manschappen te vermaken en de verveling te verdrijven. Bekende artiesten als Lou Bandy, Louis Davids en Koos Speenhoff traden in alle uithoeken van het land op voor de troepen.
In april 1915 reisde de befaamde goochelaar Henri Nolles met een klein revuegezelschap van Rotterdam via Usquert en Noordpolderzijl naar Rottumeroog om op te treden voor het Marine Detachement, dat de infanterie uit Harderwijk inmiddels had vervangen. De artiesten verbleven een paar dagen op het eiland voor een voorstelling met zang, muziek en goochelarij. “Maak het niet te kort”, riep een sergeant met gevoel voor overdrijving, “het is het enige wat we hier op Nova Zembla te doen hebben”. Nolles en zijn gezelschap maakten er een avondvullende belevenis van.
Vermaak op Rottumeroog 1914-1918 is een muzikale en vermakelijke voorstelling over het wel en wee van de gemobiliseerde soldaten op Rottumeroog tijdens de Eerste Wereldoorlog met goocheltrucs van Nolles door zijn leerling George Tokaya, muziek van Esther de Boer en Laura Iwema en een verhaal van Erik de Graaf.
Erik de Graaf
Deze aankondiging verscheen eerder in: Blad voor Noord-Groningen (nummer 28, augustus/ september 2022). Klik hier voor meer info over Het Verhalen Cabinet.
