Bezoek aan de Bunker Valentin
Theo Roodvoets en Tjark Kremer werden in januari 1944 bij een razzia in het Groningse Spijk opgepakt en twee weken later overgebracht naar een Werkopvoedingskamp (Arbeitserziehungslager, afgekort AEL) in Bremen-Farge. Het AEL was een heropvoedingskamp voor dwangarbeiders, die in de ogen van SS-chef Himmler de arbeidsmoraal verlaagden. Roodvoets en Kremer overleden een maand later als gevolg van honger, uitputting en grove mishandeling.
Afgelopen vrijdag leidde ik samen met mijn Bremer vriend John Gerardu de neven en nichten van Tjark Kremer rond in Bremen. ’s Ochtends bezochten we zijn graf op het Nederlandse Ereveld op de begraafplaats Bremen-Osterholz, waar 170 Nederlanders zijn begraven, die in de oorlogsjaren in die regio om het leven kwamen. De neven en nichten legden een bloemetje op het graf van hun oom Tjark.
’s Middags bezichtigden we de Bunker Valentin, waar de historicus Marcus Meyer van het Herinneringscentrum Denk Ort Bunker Valentin ons vertelde over de barre omstandigheden, waaronder duizenden dwangarbeiders de duikbotenfabriek bouwden. Het plan was dat uiteindelijk elke 56 uur een gloednieuwe U-Boot de Weser in moest varen. Het is daar niet van gekomen, omdat de Engelsen in maart 1945 een bom van tien ton op het vier tot zeven meter dikke betonnen dak van de bunker gooiden.
Tenslotte reden we over de Lagerstrasse (de Kampstraat, die nog steeds zo heet) naar het Arbeitserziehungslager. Roodvoets en Kremer verbleven daar in januari en februari 1944 een paar weken. Vanuit het AEL liepen ze dagelijks naar de Bunker Valentin voor hun ploegendienst van twaalf uur om daarna weer terug te lopen. Ze overleefden hun heropvoeding niet. Roodvoets overleed op 23 februari 1944, Kremer vijf dagen later.
Erik de Graaf
Plof!
Terwijl historicus Marcus Meyer van het Denk Ort Bunker Valentin vertelt over het geallieerde bombardement van maart 1945 valt er in de hal voor ons met een luide plof een brok beton uit het dak van de bunker. “Ja, daarom is de volgende hal niet toegankelijk'”, zegt Marcus nuchter.
Wilt u het hele verhaal over Roodvoets en Kremer lezen?
Dat kan. Een paar jaar geleden schreef ik twee artikelen, die u hieronder kunt aanklikken:
– Van de houtstek naar het theater verscheen in 3 mei 2021 in het Dagblad van het Noorden
– Dwangarbeiders uit Spijk in Duitsland verscheen in Blad voor Noord-Groningen (nr. 26; april/mei 2022)
